Έχει χαρακτηρισθεί σάν ό εξυπνότερος λαός τού κόσμου. Ή άποψις αυτή δέν είναι εντελώς αυθαίρετη, άν καί οί περισσότεροι λαοί τό ίδιο θέλουν νά πιστεύουν γιά τόν εαυτόν τους, μέ τήν διαφορά ότι δέν τό πολυδιαφημίζουν. Μία έξυπνη στάσις ώστε νά μήν προκαλούν μέ τέτοιου είδους αναφορές τήν νοημοσύνη τών άλλων, αλλά καί γιά νά μήν αισθάνονται άσχημα οσάκις οί αποφάσεις των δέν χαρακτηρίζονται από σωφροσύνη καί οί πράξεις των έχουν ατυχή κατάληξη.
Ή άποψις περί εξυπνότερου λαού έχει σάν αφετηρία τήν αρχαία Ελλάδα καί είναι απόρροια τού μεγάλου θαυμασμού τών μελετητών γιά τά επιτεύγματα αυτού τού λαού. Χωρίς αμφιβολία είναι μία δικαιολογημένη τοποθέτησις χωρίς καμία δόση υπερβολής, κάτι πού ικανοποιεί καί είναι ευχάριστο νά τό ακούει κανείς. Τό γεγονός πάλι ότι οί σημερινοί απόγονοι δέν έχουν επιδείξει κάποια έξ ίσου σημαντικά έργα, εφάμιλλα τών έργων τών προγόνων τους, δέν πρέπει νά εκπλήσσει. Tά χρόνια από τήν απελευθέρωση έως σήμερα δέν είναι πολλά καί επειδή αυτός ό λαός εξεκίνησε καί πάλι από τό μηδέν, εκείνοι οί οποίοι επιζητούν άμεσες αποδείξεις γιά τό άν πράγματι οί σημερινοί Έλληνες είναι άξιοι απόγονοι τών αρχαίων προγόνων τους, καλό θά ήταν νά πάψουν νά ανυπομονούν. Καί στήν αρχαιότητα πρίν από τήν μεγάλη πολιτισμική έκρηξη, μέ αποκορύφωμα τόν αιώνα τού Περικλέους, υπήρξε μία μακρά περίοδος ωριμάνσεως.
Αλλά άς μιλήσουμε γιά τήν ευφυΐα γενικώς, πού είναι καί τό θέμα μας. Οί έξυπνοι είναι πιό επιρρεπείς στά λάθη, γιατί είναι πιό δημιουργικοί, επιθυμούν διακαώς νά επιτύχουν καί νά βελτιώσουν τήν θέση τους καί επομένως παίρνουν πρωτοβουλίες οί οποίες συχνά τούς οδηγούν σέ αποτυχίες. Έν αντιθέσει μέ αυτούς, οί λιγότερο έξυπνοι είναι επιφυλακτικοί, νοιώθουν ανασφαλείς καί αμφιβάλλοντας γιά τίς ικανότητές τους απέχουν από επιχειρήσεις όταν δέν έχουν τήν βεβαιότητα τής επιτυχίας καί τόν πλήρη έλεγχο τής καταστάσεως. Έτσι στήν πρώτη περίπτωση ρισκάροντας υπάρχουν πολλές πιθανότητες επιτυχίας, ενώ στήν δεύτερη ή πολιτική τού νά μήν εκτίθενται στούς κινδύνους καί νά μήν ρισκάρουν παρά μόνον στά σίγουρα, οί ελπίδες γιά κάποια αλλαγή είναι περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Μήπως όμως ή συσσώρευσις πολλών ευφυών μαζί μπορεί νά δημιουργήσει προβλήματα;
Παρατηρώντας κανείς τήν Ελληνική κοινωνία, διαπιστώνει ότι οί έξυπνοι είναι όσοι καί ό πληθυσμός, μέ μοναδική διαφορά μεταξύ των τούς έξυπνους από τούς λιγότερο έξυπνους. Αυτή όμως ή διαφορά είναι αρκετή ώστε γιά κανένα ουσιαστικό ζήτημα νά μήν υπάρχει ταυτότης απόψεων. Αλλά καί ή σωστή κρίσις ή οποία είναι σύμφυτη μέ τήν ευφυΐα μονίμως απουσιάζει. Φαίνεται ότι όταν ή ποσότης τής εξυπνάδας είναι μεγαλύτερη τού επιτρεπτού ορίου τότε αυτό πού καταφέρνει είναι νά τήν εξουδετερώσει.
Στήν περίπτωσή μας ή ευφυΐα περιορίζεται σέ ατομικό μονάχα επίπεδο καί όχι σέ συλλογικό. Όταν αυτή ή εξυπνάδα ξεχειλίσει καί νοιώσει ότι ασφυκτιά τότε αναζητεί διέξοδο καί συνήθως τήν βρίσκει σέ πρόσωπα κοντινά, σέ αυτούς πού συναλλάσσεται, χωρίς φυσικά νά παραλείπει γνωστούς καί φίλους. Έτσι όλη αυτή ή ποσότης τής ευφυΐας σπαταλάται στίς μεταξύ των διαμάχες καί ακόμα δέν έχει ευρεθεί τρόπος ώστε νά συμμαχήσουν μεταξύ των όλες αυτές οί μονάδες τών ευφυών, ώστε νά αποτελέσουν μία ισχυρή δύναμη μέ σαφείς καί συγκεκριμένους στόχους. Κατακερματισμένες καί ανεξάρτητες μονάδες δέν κάνουν τίποτε άλλο από τό νά αλληλοεξουδετερώνονται σέ μία διελκυστίνδα απόψεων, ικανοποιώντας ό καθένας τόν προσωπικό του εγωϊσμό καί τά προσωπικά του συμφέροντα.
Στό νά υπάρξει σύμπνοια καί γιά τήν επίτευξη αυτού τού σκοπού, θά χρειασθεί νά γίνει συνείδησις ή αξία τής ομαδικότητος, τό κέρδος από τήν υπακοή σέ κανόνες καί ό σεβασμός πού οφείλει κανείς όχι μόνον στόν εαυτόν του αλλά καί στούς άλλους, διαφορετικώς θά αναλώνεται ματαιοπονώντας σέ μία μοναχική πορεία, καταναλώνοντας άσκοπα τήν ευφυΐα του.
Κώστας Σκιαδάς